Kültürel Mirasımızı Sırtlayanlar” serimizin 23. bölümünde Trabzon Sümela Manastırı’na gidiyoruz. Konuğumuz Katerina Prokos Türker. #Trabzon #Sümela Türker Heybeliada doğumlu, kimya mühendisi ama kırk yıldır profesyonel turist rehberi olarak çalışıyor. Kendisi Karadeniz bölgesindeki yerleşimler konusunda araştırmalar yapmış. Trabzon’un önemli kültür miraslarından biri olan Sümela Manastırı son zamanlarda restorasyonu ve uzun bir aradan sonra yeniden ziyarete açılmasıyla sıkça gündeme geldi. Manastır gerek konumu gerek içinde bulunduğu doğa gerekse tarihi açısından mutlaka görülmesi gereken önemli yerlerden biri. Sümela Manastırı, Trabzon’un 50 km güneyinde, Karadeniz dağlarında, Maçka yakınlarında 1150 m yükseklikte bulunur. Sümela Manastırı’nın kuruluşu rivayete göre 4. yüzyılın başlarına kadar gider. Atinalı iki rahip, Meryem Ana’nın kaybolmuş olan ikonasıyla ilgili bir rüya görürler. Meryem Ana rüyalarında onları çağırır, yeri de tarif eder. Dağda kayaların içindeki bir kovukta Meryem Ana ikonasını bulurlar. Bu değerli ikona İncil yazarı Lukas’ın yaptığı dört ikonadan biridir. Kendileri de orada kalıp manastır geleneğini başlatırlar. Tarihçilere göre buradaki küçük bir manastır yapısı 10. yüzyılda esas manastır işlevini kazanmış ve manastır sistemine geçmiştir. Fakat esas önemi Komnenos Hanedanlığı’nın 13. yüzyılda, 1204’ten sonra Trabzon İmparatorluğu’nu kurmasıyla başlar. 13. ve 14. yüzyıllar Sümela Manastırı’nın en görkemli dönemleridir. O dönemlerde etrafta pek çok büyük manastır varmış dağlarda. Bu manastırların kalıntıları hala dağlarda görülebilir hatta ziyaret bile edilebilir. Bunların dışında aslında bir de stratejik konumuyla önemine önem katmıştır Sümela Manastırı. Tüm bu manastırlar Zigana Geçidi civarında olduğundan, Doğu’dan gelip Karadeniz’e çıkmak isteyen herkesin mecburen geçmek zorunda oldukları güzergâh üzerinde yer almaktaydı. Osmanlı döneminde de önemi çok büyüktü Sümela Manastırının. Cumhuriyet döneminde İsmet İnönü zamanında özel bir izinle Yunanistan’dan gelen bir rahip Cumhuriyet’in kurulmasından kısa süre önce manastırı terk eden rahiplerin giderken gömerek sakladıkları kıymetli ikona ve diğer eserleri yerinden çıkartıp Yunanistan’a götürmüştür. Bugün tüm bu eserler Yunanistan’da Veria’daki manastırda korunmaktadır. Katerina Prokos Türker Sümela Manastırı tarihinden bahsettikten sonra bölgeye gidecek ve Sümela Manastırını ziyaret edecek olanlara onları nelerin beklediğini, neler göreceklerini anlatıyor. Katerina dağlık bölgede kayaların içinde yer alan manastırın değişik bölümlerini, farklı fonksiyonlara sahip olan yapıları, Meryem Ana Ayazmasını, kilise ile kilisenin dışında ve içinde yer alan freskleri, Sümela Manastırı’nda yapılan restorasyonları ve son restorasyonun detaylarını da aktarıyor.
DÜNDEN BUGÜNE SÜMELA MANASTIRI