- İsa Mesih’in Doğuş Yortusu Ermeniler, Noel'i, yani Doğuş Yortusu'nu, diğer Hıristiyan mezheplerden farklı olarak, Vaftiz Yortusu ile birlikte 6 Ocak tarihinde kutlar. Ermeni çocuklar, 5 Ocak gecesi "Melkon, Kaspar yev Bağdasar, avedis" şarkısını söyleyerek evleri dolaşır ve İsa'nın doğumunu müjdelerler. Katolik Ermeniler ise Doğuş Yortusu'nu, diğer Katolikler gibi, 24 Aralık'ı 25'e bağlayan gece ve 25 Aralık'ta kutlar.
- Diyarnıntaraç, halk arasında "ateş gecesi" olarak da bilinir. Ermeniler, İsa'nın doğumunun 40. gününü ve tapınağa sunuluşunu 14 Şubat'ta kutlar. Yortu arefesinde, günbatımında, kilisedeki kutsal sofra üzerindeki mumdan alınan ışık, ellerinde mum tutan halka dağıtılır. Bu ışığın tüm uluslara yönelik olduğunu vurgulamak için doğu, batı, kuzey ve güneye dönülerek kutsama yapılır. Halk kilisede yaktığı mumu söndürmeden götürür ve evindeki mumu onunla yakar. Bu, o ailenin Rab İsa tarafından aydınlatıldığını ifade eder.
- Vartanants O dönemde ateşe tapmakta olan İranlılar'ın, Hıristiyanlığı seçen Ermeniler'le MS 451 tarihinde yaptığı din savaşının anısına kutlanır. Aslında savaş yitirilmiştir. Ancak halkın, orduyla omuz omuza savaşması ve savaşın sonunda yine Hıristiyan kalmış olması nedeniyle bu savaşın Ermenilerin tarihinde, büyük zaferlerden daha önemli bir yeri vardır. Vartanants Günü'nde, savaşta yitirilen bini aşkın insanın anısına, herhangi bir kutsal güne bağlı isimleri olmayanların isim günü kutlanır.
- Pun Paregentan Ermeniler, Büyük Oruç'un arefesinde Pun Paregentan adı altında karnavalı kutlar. Günbatımıyla Medz Bahk'a (Büyük Oruç) girilir. Bu tövbe dönemidir, amacı dua ve oruçla yürekleri sınayıp, inananları Diriliş Yortusu'na hazırlamaktır. Pun Paregentan'da yenir, içilir, eğlenilir. Herkes çeşitli kılıklara girip, komşularına, arkadaşlarına şakalar yapar. Büyük Oruç 7 hafta (50 gün) sürer. Bu sürede hayvansal gıda alınmaz. Günde tek öğün, akşam duasından sonra, sadece sebze ve tahıl yenir. Düğün yapılmaz, eğlence düzenlenmez. Hemen her kilisenin özel günü vardır, buralarda ayinler yapılır, halk kiliseleri ziyaret eder. Büyük Oruç'ta dargınlar barıştırılır, yoksullara erzak yardımı yapılır.
- Avak Şapat Ermenilerin "Büyük Hafta"sı. Pazartesi’den başlayarak her gün, İsa'nın çarmıha gerilmesi süreciyle ilgili önemli bir olayın anısı yaşatılır. Perşembe, İsa'nın son akşam yemeği günüdür. Aynı gün akşamüstü ruhaniler, kilisede küçük çocukların ayağını yıkar. İsa Peygamber, son gününde, sevgisinin ve alçak gönüllüğünün bir simgesi olarak, havarilerinin ayaklarını yıkamıştır. Perşembe, İsa'nın Romalı askerler ve Yahudi görevliler tarafından tutuklanması anısına gece yarısına dek ayin yapılır. Halk arasında bu gece "Latsi Kişer" (Ağlayış Gecesi) olarak bilinir. O akşam, yeşil mercimek yenir, mercimeğin Meryem Ana'nın gözyaşlarını simgelediğine inanılır. Cuma sabahı İsa'nın Haç'a gerilmesi ve insanlığın günahları için ölmesi, akşamüstü kaya mezarına gömülmesi anısına ayinler düzenlenir.
- Surp Zadik Paskalya Bayramı olarak bilinen Surp Zadik'te (İsa'nın Yeniden Diriliş Günü), "Kristos hariav i merelots" (İsa ölülerden dirildi) ve karşılığında "Orhniyal e harutyun Kristos'i" (Kutlu olsun İsa'nın dirilişi) diyerek bayramlaşır. Surp Zadik'te insanlar birbirlerine kırmızı yumurta armağan eder. Yumurtalar geleneksel olarak kırmızıya boyanır. Yumurta dünyayı simgeler. Dış kabuk gökyüzünü, zarı havayı, akı denizleri, sarısı ise yeryüzünü temsil eder. Kırmızı rengi ise İsa'nın kanının tüm dünyanın kurtuluşu için aktığını gösterir. Surp Zadik'te ayrıca saç örgüsü biçiminde paskalya çöreği yapılır. Ertesi gün mezarlıklar ziyaret edilir.
- Hampartsum Surp Zadik'in 40. gününde Ermeniler, İsa'nın göğe yükselişini, Hampartsum'u kutlar. Aynı zamanda bu adı taşıyanların isim günüdür. Hıristiyanlık öncesinde, bir tür bahar karşılaması, Hıdrellez olarak kutlanır ve Vicag (niyet) adını taşırdı. O tarihlerde, Vicag gününde gençler yaylalara çıkıp eğlenirler, kendi aralarında niyet çekerek bahtlarını öğrenirlerdi. İstanbul'da da Hampartsum'da Yedikule'deki marul bostanlarında piknik yapılır ve marul yenirdi. Ermenilerin büyük bir bölümü, bugünde Hampartsum sofrasından marulu eksik etmez.
- Vartavar İnanışa göre, tufan sonrasında Nuh gemiden iner, son kez hafif bir yağmur yağar, yaşam yeniden başlar. Ermeniler'in Hıristiyanlık öncesinden beri kutladıkları bayram, Hıristiyanlıkla birlikte, Baydzaragerbutyun Diarn Yortusu'yla (İsa Mesih'in Suret Değiştirmesi) birleşmiştir. Bu bayramda ibadet yerlerini ve çevreyi güllerle süsleme geleneği vardır. Nuh'un anısına halk birbirini ıslatarak, "sulu" şakalar yaparak eğlenir. Bazı Kürt toplulukları da bu bayramı, kuzuların sütten kesilme zamanına rastlayan başka bir tarihte, "Vartivar" adı altında kutlar.
- Haçverats Pers İmparatoru Hüsrev, M.S. 610 tarihinde Herakleus'u yenilgiye uğratarak Kudus'ü işgal etmiş ve Kutsal Haç'ı İran'a götürmüştür. Bunun üzerine Herakleus Kutsal Haçı geri almak için büyük bir ordu kurarak Persler'le savaşır ve Hüsrev'i yener. Kutsal Haç 628 tarihinde tekrar Hıristiyanlar'a iade edilir. Kutsal Haç'ın özgürlüğüne kavuşmasının yıldönümü olan bu yortuda, Ermeni kiliselerinde pazar öğleden sonra törenler yapılır ve haç fesleğenlerle süslenir.
- Tarkmançats 404 yılında, Sahag Bartev ve Mesrob Maştotz adlı din adamları tarafından Ermeni yazısının bulunmasıyla, Ermeni kilisesi tarihinde "Altın Çağ" olarak tanımlanan dönem başladı. Surp Mesrob ve öğrencileri, Kutsal Kitap başta olmak üzere birçok eseri Ermeni diline çevirerek büyük bir aydınlanma ve kültür hareketi yarattılar; Yunanca ve Asurice'nin Ermeni kültürü üzerindeki egemenliğine son verdiler. Ermeniler bu nedenle, bu iki din adamını azizlik mertebesine yükseltti ve onları bir bayramla (Don Tarkmançats Vartabedats) anmaya başladı.
(Türkiye Ermenileri Patrikhanesi ve G7 takviminden derlenmiştir.)
Armenian
- Diyarnıntaraç is also known as the "night of fire" among the public. Armenians celebrate the 40th day of Jesus' birth and his presentation to the temple on February 14. On the eve of Feast, at sunset, the light from the candle on the holy table in the church is distributed to the people holding candles in their hands. To emphasize that this light is for all nations, blessings are made by turning east, west, north and south. People take the candle they lit in church without extinguishing it and light the candle at home with it. This means that that family was enlightened by the Lord Jesus.
- Vartanants It is celebrated in memory of the religious war between the Iranians, who worshiped fire at that time, and the Armenians who converted to Christianity in 451 AD. In fact, the war is lost. However, this war has a more important place in the history of the Armenians than the great victories because the people fought shoulder to shoulder with the army and remained Christian at the end of the war. On Vartanants Day, the name day of those who do not have names connected to any holy day is celebrated in memory of more than a thousand people lost in the war.
- Pun Paregentan Armenians celebrate the carnival under the name Pun Paregentan on the eve of Great Lent. Medz Bahk (Great Fast) is entered at sunset. This is the period of repentance, its purpose is to test hearts with prayer and fasting and to prepare believers for the Feast of Resurrection. Eat, drink and have fun at Pun Paregentan. Everyone dresses up in various disguises and plays pranks on their neighbors and friends. Lent lasts 7 weeks (50 days). Animal food is not consumed during this period. One meal a day, after evening prayer, only vegetables and grains are eaten. There will be no weddings or entertainment. Almost every church has a special day, rituals are held there, and people visit the churches. During the Great Fast, the offended people are reconciled and the poor are given food aid.
- Avak Şapat Armenians' "Great Week". Every day, starting from Monday, an important event related to the crucifixion of Jesus is commemorated. Thursday is the day of Jesus' last supper. On the same day, in the evening, priests wash the feet of young children in the church. On his last day, Jesus washed the feet of his disciples as a symbol of his love and humility. On Thursday, a service is held until midnight to commemorate the arrest of Jesus by Roman soldiers and Jewish officials. This night is popularly known as "Latsi Kisher" (Night of Wailing). That evening, green lentils are eaten, it is believed that lentils symbolize the tears of the Virgin Mary. On Friday morning, services are held to commemorate Jesus' crucifixion and death for the sins of humanity, and his burial in the rock tomb in the evening.
- Surp Zadik On Surp Zadik (Day of the Resurrection of Jesus), known as Easter, saying "Kristos hariav i merelots" (Jesus has risen from the dead) and in return "Orhniyal e harutyun Kristos'i" (Happy resurrection of Jesus) becomes festive. On Surp Zadik, people present red eggs to each other. Eggs are traditionally dyed red. Egg symbolizes the world. The outer shell represents the sky, the membrane represents the air, the white represents the seas, and the yolk represents the earth. The color red shows that Jesus' blood was shed for the salvation of the whole world. At Surp Zadik, Easter buns are also made in the form of pigtails. The next day, cemeteries are visited.
- Hampartsum On the 40th day of Surp Zadik, Armenians celebrate Hampartsum, the ascension of Jesus into heaven. It is also the name day of those with this name. Before Christianity, a kind of spring welcome was celebrated as Hıdrellez and was called Vicag (intention). In those days, on Vicag day, young people would go to the plateaus to have fun and learn about their luck by making intentions among themselves. In Istanbul, picnics were held and lettuce was eaten in the lettuce gardens in Yedikule, Hampartsum. Today, most Armenians do not miss lettuce from the Hampartsum table.
- Vartavar According to belief, after the flood, Noah gets off the ship, a light rain falls for the last time, and life begins again. The holiday, which Armenians have been celebrating since pre-Christian times, has been combined with the Baydzaragerbutyun Diarn Feast (Transfiguration of Jesus Christ) with Christianity. There is a tradition of decorating places of worship and the surrounding area with roses on this holiday. In memory of Noah, people have fun by getting each other wet and making "juicy" jokes. Some Kurdish communities also celebrate this holiday under the name "Vartivar" on another date that coincides with the weaning time of the lambs.
- Khachverats Persian Emperor Khosrow defeated Herakleus in 610 AD, occupied Jerusalem and took the Holy Cross to Iran. Thereupon, Herakleus builds a large army to take back the Holy Cross, fights the Persians and defeats Khosrow. The Holy Cross was returned to Christians in 628. On this holiday, which is the anniversary of the liberation of the Holy Cross, ceremonies are held in Armenian churches on Sunday afternoon and the cross is decorated with basils.
- Tarkmanchats In 404, with the discovery of the Armenian script by the clergy named Sahag Bartev and Mesrob Mashtotz, the period defined as the "Golden Age" in the history of the Armenian church began. Surp Mesrob and his students created a great enlightenment and cultural movement by translating many works, especially the Bible, into the Armenian language; They ended the dominance of Greek and Assyrian over Armenian culture. For this reason, Armenians canonized these two clergy and began to commemorate them with a holiday (Don Tarkmanchats Vartabedats).